بیوگرافی معمار ژان نوول
بیل لیسی که از سال ۱۹۸۸ تا ۲۰۰۵ که بازنشسته شد مدیر اجرایی جایزه معماری پریتزکر بود در کتاب صد معمار معاصر خود گفت:” ژان نوول فرانسوی از زمان آغاز حرفه معماری اش در دهه ۱۹۷۰ زیبایی شناسی مدرنیسم و پست مدرنیسم را برای خلق زبان ادبی خود تفکیک کرده است. او برای طراحی ساختمان در تطابق با محیط اطرافش اهمیت زیادی قائل است که ممکن است اقتباسی از فرم های سنتی و غیر سنتی بوده اما ظاهر کاملا منحصر به فردی دارد.”
پروژه های ژان نوول چشم انداز هایی را که ساختمان ها در آن ساخته شده اغلب به رویدادهای مهم شهری تبدیل می کنند. رویکرد منحصر به فرد او که بر اساس کیفیت بافت، برنامه و محل شکل گرفته نقش بسزایی در بسیاری از موفقیت های دیگران در سراسر جهان داشته است.
ساختمان موسسه دنیای عرب در پاریس یکی از اولین موفقیت های نوول است که مورد توجه بین المللی قرار گرفت. یکی از نماهای این ساختمان به طور کامل از چشم های مکانیکی ساخته شده که با سلول های فوتوالکتریک کار می کنند و در پاسخ به میزان نور به طور خودکار باز و بسته می شوند. آلن دو گورکاف منتقد فرانسوی درباره این پروژه می گوید: “در نگاه اول به شیوه خاورمیانه تزئین شده اما پیشرفته ترین سیستم الکترونیکی را به نمایش می گذارد.”
موسسه دنیای عرب که در سال ۱۹۸۱ به عنوان یکی از اولین پروژه های بزرگ رئیس جمهور فرانسوا میتران آغاز شده بود در سال ۱۹۸۷ به پایان رسید و شامل موزه، کتابخانه، فضاهای نمایشگاهی موقت، کارگاه های آموزشی کودکان، مرکز مستند سازی، سالن کنفرانس و رستورانی روی پشت بام است. مجله معماری و شهرسازی این ساختمان را “ساختمان غربی مدرن که به فرهنگ عربی احترام می گذارد” توصیف کرده است.
مؤسسه جهان عرب یکی از دویست پروژه ژان نوول است که هیئت داوران جایزه معماری پریتزکر در تقدیرنامه رسمی خود آن را برجسته کرده است. تئاتر گوتری در مینیاپولیس مینه سوتا یکی دیگر از پروژه هایی است که در این تقدیرنامه عنوان شده است. هیئت داوران پریتزکر درباره گوتری می گوید: “تئاتر نمادین گوتری در مینیاپولیس مینه سوتا هم با محیط اطراف خود ادغام شده و هم در تضاد است. این تئاتر پاسخی به شهر و رودخانه می سی سی پی بوده و با این حال جلوه ای مبهم و جادویی از دنیای عملکرد است. “
این “ابهام” اتفاقی نیست. نوول اغلب نقش خود را به عنوان معمار با کارگردان فیلم مقایسه کرده است. وی در مصاحبه ی منتشر شده در ال کروکی سال ۲۰۰۲ گفت: “همه چیز نمایشی است. من مدتهاست که به عنوان تصویرگر پرده های نمایش و حتی طراح مسکن اجتماعی کار می کنم. نقاشی پرده نمایش رابطه بین منظره و موضوعی است که ما می خواهیم برای بیننده به نمایش بگذاریم. در واقع در هر ساختمان راهی برای اثبات دیدگاه سیصد و شصت درجه از منظره ای مانند شهر لوسرن وجود دارد. استفاده از کلمه نقاشی پرده نمایش تا زمانی که از آن با مفهوم واقعی استفاده شود آزاردهنده نیست.” او در مصاحبه های دیگرش اغلب به این موضوع اشاره کرده که معماری و سینما رابطه نزدیکی با هم دارند.
“معماری مانند سینما در بعدی از زمان و حرکت قرار دارد. شخص در نظاره یک بنا آن را توالیِ تفکر، تصور و تعبیر می داند. برای بنا کردن یک ساختمان پیش بینی و جستجوی اثرات متقابل و پیوند میان فضاهایی که فرد از آنها عبور می کند حائز اهمیت است. “
ساخت مرکز کنفرانس و فرهنگی او سال ۲۰۰۰ در شهر لوسرن سوئیس به پایان رسید. نوول این سازه را “نمونه ای از اصل فریم بندی منظره توصیف کرده است. این ساختمان در مکانی استثنایی کنار دریاچه و مقابل شهر بنا شده که از راهروی آن می توان کل شهر را تماشا کرد. “
مرکز کنفرانس و فرهنگی لوسرن و موزه هنر بنیاد کارتیه در پاریس دو پروژه دیگر نوول هستند که هیئت منصفه پریتزکر آنها را در تقدیرنامه به عنوان “آثار ملموس” عنوان می کند.
برج بی پایان نوول در پاریس با ارتفاع ۴۰۰ متر به عنوان بلندترین ساختمان اروپا در این تقدیرنامه مورد توجه است. اهمیت این پروژه از نظر هیئت منصفه “نمای ساختمان بود که مصالح آن با ساخته شدن طبقات از پایین به بالا از گرانیت به آلومینیوم، فولاد ضد زنگ و شیشه تغییر کرده و در نتیجه طبقات بالایی قبل از ناپدید شدن در آسمان به دلیل ساختار شیشه ای خود روشن و شفاف می شوند.”
اگرچه این برج هرگز به موفقیت پیش بینی شده خود نرسید اما پروژه چند منظوره او به نام برج شیشه ای کنار موزه هنرهای مدرن در شهر نیویورک مورد توجه قرار گرفت. او آسمان خراش سانکال را برای منطقه سنچری سیتی لس آنجلس طراحی کرده است.
کانوی لوید مورگان در کتابی با عنوان ژان نوول: عناصر معماری می نویسد: “ساختمانهای نوول با توجه به هدف پایدارشان و در گستره ای از پیچیدگی های بصری یا فنی علاقه ما را به خود جلب می کنند. اغلب تاثیراتی که یکی از ساختمانهای او ایجاد می کند (از فاصله تا جزئیات، چیدمان، نسبت ها و پیوند عناصر داخلی، کار با جرم و نما، استفاده از رنگ و نور) هماهنگ با اهداف ساختمان مثل آسایش ، استحکام و لذت بوده که قرنها پیش توسط ویتروویوس بیان شده است. “
مرجع کتاب ویتروویوس شاید مبنی بر غیبگویی باشد. این کتاب به ده کتاب درباره معماری که حدود ۲۰۰۰ سال پیش به آگوستوس امپراتور روم اهدا شده بود اختصاص یافته که هنری ووتون درمعاهده ۱۶۲۴ خود با عنوان عناصر معماری، آن را اینگونه ترجمه کرده است: “هدف، خوب ساخته شدن است. یک ساختمان خوب دارای سه شرط راحتی، استحکام و لذت است” که این سه کلمه روی مدال پریتزکر حک شده اند.
نوول می گوید “منتقدین مرا معماری مفهومی یعنی کسی که بیشتر با کلمات کار می کند تا با طراحی تعریف کرده اند. من نمی توانم به طراحی به عنوان جزئی ثابت در مراحل اولیه فرآیند خلاق اطمینان کنم، در حالی که کلمات آزادی بیشتری دارند. من معتقدم معمار کسی است که چیزی برای گفتن داشته باشد. “
نوول سال ۱۹۴۵ در فومل فرانسه متولد شد. او پسر راجر نوول معلم تاریخی که مدیر مدرسه شد و رنه نوول معلم انگلیسی دبیرستان بود. آنها بخاطر وظایف پدرش در امور اداری مدام مجبور به جابجایی بودند و زمانی که ژان هشت ساله بود به سارلا فرانسه نقل مکان کردند جایی که نوول آن را به عنوان “شهری قرون وسطایی با معماری بسیار” توصیف می کند. او در همان سالها اعتراف می کند اغلب اوقات به سینما رفته که تأثیر آن بعدها اهمیت پیدا کرده است. یکی از اساتیدش در سن شانزده سالگی به او نقاشی را آموزش داد و در واقع هنر را به او معرفی کرد. تا آن زمان والدینش تأکید زیادی بر ریاضیات و زبان داشتند. او احساس می کرد که آنها او را به سمت حرفه ای در آموزش یا مهندسی سوق می دهند. وی وقتی به آنها گفت که مایل است در مدرسه هنرهای زیبا درس بخواند آنها درخواستش را رد کردند. سرانجام او تصمیم گرفت به مطالعه معماری بپردازد زیرا هنرمند بودن بسیار ریسک پذیر است. اگرچه نوول در امتحان ورودی مدرسه ای در بوردو فرانسه ناکام ماند اما وقتی بیست ساله بود به پاریس رفت و اولین جایزه اش را در یک رقابت ملی برای حضور در مدرسه هنرهای زیبا بدست آورد. او زمانی که به تحصیل مشغول بود برای بدست آوردن پول در دفتر معماری کلاد پرنت و پل ویریلیو مشغول به کار شد. نوول پس ازگذشت یک سال کار با آنها مدیر پروژه یک مجتمع آپارتمانی هشتاد واحدی شد. او در سن ۲۵ سالگی تحصیلات دانشگاه را به پایان رسانده و دفتر خود را با همکاری فرانسوا سینر تأسیس کرد.
نوول برای والدین خود بخاطر راهنمایی هایشان در امور دفتر تازه تاسیسش و شاید مهمتر از آن برای توصیه هایشان به عنوان مدیر نمایشگاه دوسالانه پاریس احترام زیادی قائل است که به او اجازه داد تا برای پانزده سال به طراحی نمایشگاه پرداخته و قراردادهای زیادی را در دنیای هنر و تئاتر امضا کند.
نوول از سال ۱۹۷۲ تا ۱۹۸۴ با گیلبرت لزنس ، ژان فرانسوا گیوت و پیر سوریا همکاری کرده است. او در سال ۱۹۸۵ شرکت ژان نوول و همکاران را با کمک سه معمار امانوئل بلامون ، ژان مارک ایبوس و میرتو ویتارت تأسیس کرد. او سال ۱۹۸۸ با امانوئل کاتانی JNEC را طراحی کرد. نوول حدود شش سال بعد در سال ۱۹۹۴ با میشل پلیسی شرکت فعلی خود را با عنوان کارگاه های هنری ژان نوول تاسیس کرد. دفتر اصلی وی در پاریس شامل ۱۴۰ نفر است که یکی از بزرگترین شرکت های معماری فرانسه است.
آتلیه های ژان نوول دفاتری در لندن، کپنهاگ، نیویورک، رم، مادرید و بارسلونا دارد. آنها بیش از ۴۰ پروژه فعال در ۱۳ کشور جهان دارند. این شرکت موزه ها، سالن های کنسرت، مراکز کنفرانس، تئاترها، هتل ها، مسکن جمعی، ساختمانهای اداری، مراکز تجاری و اقامتگاه های خصوصی را سراسر جهان ساخته است. ژان نوول و همسرش اودیل فیلیون که فیلمساز است صاحب دو پسر هستند. پسر بزرگش برتراند سال ۱۹۷۹ متولد شده و مدرک فوق دکترای علوم کامپیوتر خود را از دانشگاه چیبا ژاپن گرفت. پسر دومش پیر که سال ۱۹۸۱ به دنیا آمده کارگردان، تهیه‌کننده و طراح تئاتر در شرکتش فاکتوئید است. ژان نوول از همسر دوم خود کاترین ریچارد یک دختر به نام سارا دارد که سال ۱۹۹۴ متولد شد. نوول در حال حاضر با معمار سوئدی میا هاگ صاحب شرکت هابریتور اتریمنت (زندگی متفاوت) در پاریس زندگی می کند.
